Презентация на тему Портрет чурумалы

хавактыг эр эгиш-тыныжын соокта буруладыр халып келген…
Чанагаштаныптарга, ооӊ мага-бодун

аныяк кыс кайгап ханмаан, мойну чалыы буганыы дег, тырыӊ, шыӊганнары оон-моон мөчек-мөчек кылдыр уштунгулап келгилээн, кежиниӊ өӊү хүреӊ, күскү пөш тоору-ла, артында кылаӊайнып бар чыткан.

каан сыӊый дег болган, үдү бүде берген, бичии-ле тиг

көстүр. Чудурук дег ыжыкты долгандыр кандыг-даа өӊ бар: кызыл, өкпеӊ, сарыг, ногаан, хүреӊ, көк, ягаан. Чаӊгыс сөс-биле чугаалаарга, челээштиӊ чеди чүзүнү шупту четче.

оол болчук. Арын-шырайы-даа аянныг, даштыкы хевир-сынын ышкынмас дээш, хөлегезин

безин көрүп кылаштаар. Чугаа-сооткур, эптиг-ээлдек, эвек-чыпшык, ырлаар-шоорлаар, баян-хааржак үнгергеш олуруптарга, кыстарныӊ көксү-хөрээ үстүп-частып каар чыгыы, мээӊ база болбайн канчаар.

кижи республика прокурорунуӊ кабинединге кирип келген.

көрүп кажараан, хөйнү көрүп көгерээн, бажыныӊ дүгү агара берген,

хырнында бүдүн хырбача суп каан чүве дег шелегер ижинниг, арын-шырайы акшаан, адак-бышкаа аартаан кижи олурар ышкаш, ынчалза-даа делгем кабинеттиӊ ажыл кылыр улуг столунуӊ артында Илбектиӊ үе-чергези хире, оон-даа аянныг кеттинген, бичежек мага-боттуг аныяк оол олурган.

аваны Галина Николаевна Биче-оол деп адаар болган. Тываныӊ ном

үндүрер черинде албан хаап ажылдап турар.
Ынаар ырак азыгда улгады берген, көк баштыг кадай кижи карактарында ак аржыыл тудуп алган, үспек-часпак сөстер сымыранып, бүдүү ыглаан турган…

чыда-ла аптаӊгырлап турар апарган. Чугаазы база үнүп келген. Ол

бүгү талазы-биле үе-чергелерин ажып турган. Мерген дөзер эвес, суг курту дег болгаш…

үе-чергезиниӊ арзынга барганда, мырыӊай эстеӊгирлей бээр.

алган шагдаа эр чолаачызы-биле бок төгер демир доскаар эриинче

шалыпкыны кончуг үне халышкаш, ында доӊ кижи сөөгүн хаыра чок ушта көдүргеш, машиназыныӊ соӊгу олудунче киир каап алгаш, база-ла бурт дээннер.

карактарынга эге-ле бүзүревээн: ында аныяк оолдар, кыстар үпчүген чанагаш

кылаштажып турганнар, иеден төрээн боттары. … Чырык бажыӊ иштинде чүү бооп турары кинода ышкаш көстүп турган: шалдаӊ аныяктарныӊ оол-кызы ылгал чокка чамдыктары таакпылаан, чамдыктары шилдер, стаканнар туткулап алган чоруп турганнар.

турда көөрге, аскыр халываан эмдик кызырак дег…
Танып каан болур

ужурлуг, сарбашкын ышкаш, дүктүг хөректиг Ясир…

турган: чолдак чажын сула салып бадырып алган, эмиглери доӊгайтыр

салып каан ийи ак шаажаӊ аяктар-ла, чаш хаван оолдары дег, мышкыр ак, ужазыныӊ ийи саарын борбаӊнадыр кылаштап турда, буттары согуннар-ла, бели дээрге ийи тудумдан черле эртпес. Черле ынчаш көрүп турарга, ында эр кижи бүрүзү эмдик аскыр дег, кыс кижи бүрүзү кызыр бе дег болган.

эрги премьер-министри ышкаш опайтыр дырааш, кызыл хырнында хининиӊ кара

үдү көстүп турар чолдак кофталыг, эътке өй шылдыгыр джинсилиг, ужазын иде харап улам борбаӊнадыр чайып кылаштап кирип келген. Эжикке ол өжегээр доктааш кылынгаш, шала шавыштыр турупкаш, аажок бедик болгаш дыгыш эмиглерин дөстейтир улуг тынган - чараш-тыр мен бе, көрүштүг-дүр мен бе? Оон байысаакчыныӊ баарынга санай аара чоокшулап келгеш, ында сандайга, долгаткан хунажык дег, өеэди берген.

үнүп келген. Ортумак дурт-сынныг, халбаӊнарлыг селбегер бөрттүг, дөртегер чолдак

тоннуг, тар чүвүрлүг, оозун бодаарга, аныяк херээжен болган. Бир эвес кидис идиктерин санавас болза, ынчаар кеттинген кыстар Кызылдыӊ кудумчуларында эжен эӊдерик.

шевергин болгаш чиӊгежек мага-боттуг судья бир талазында эр, өске

талазында херээжен - ийи улус төлээлеринге үдедип алган, чон долу залче оожум кирип орган.