Слайд 2
Башҡорт телендә
« әсә» һүҙе
Слайд 3
Эҙләнеү маҡсаты: “Әсә” һүҙенең башҡорт телендә әһәмиәтен күрһәтеү.
Бурыстары:
«әсә»
һүҙенең ҡулланылышын күҙәтеү;
«әсә» һүҙенең мәғәнәһен асыу;
был һүҙҙең фольклорҙа, әҙәби
әҫәрҙәрҙә ҡулланылыуын күҙәтеү;
һүҙлек байлығын арттырыу.
Эҙләнеү объекты: «әсә» һүҙенең мәғәнәһе, төҙөлөшө, ҡулланылышы.
Эҙләнеү субъекты: башҡорт теле һүҙлектәре, әҙәби әҫәрҙәр
Актуаллеге: «әсә» һүҙенең башҡорт теле һәм әҙәбиәтендә тотҡан урынын һәм әһәмиәтен асыҡлау.
Слайд 4
Башҡорт теленең аңлатмалы һүҙлегендә ике төрлө мәғәнәһе бирелә
:әсә
.Балалы ҡатын. Әсә булыу. Әсә йөрәге. Әсә һөтө. Бер әсә
балалары.
. Күсмә мәғәнәлә. Ярҙам табырҙай изге урынға әйтелә. Урал-әсә, Ер-әсә
әсәй һүҙе һүҙлектә:Баланың әсәһенә өндәшеү һүҙе. Хуш бул, әсәй! .Һаумы, әсәй!
Башҡортса-русса һүҙлектә:
әсә мать, мама;
Слайд 5
Мәҡәлдәр
*Үҙ әсәң бауырһаҡ, үгәй
инәң — һарымһаҡ.
*Әсә янында бала етем булмай.
*Әсә ҡуйыны тундан
йылыраҡ.
*Әсә йылыһы — ҡояш йылыһы.
*Йәннәт әсәйҙәрҙең аяҡ аҫтында.
* Әсәhеҙ ғаилә hүнгән усаҡ .
* Әсәhен ҡәҙерләгән ҡәҙерле булыр.
* Ҡояш – яҡтылыҡ, әсәй – бәхетлек.
*Әсәйгә бөтә балалар ҙа бер.
*Әсә йөрәге ҡояштан да нығыраҡ йылыта.
*Ҡош яҙға ҡыуана, бәпес – әсәйгә.
Слайд 6
*Һәр әсәгә үҙ балаһы яҡын.
* Әсәйҙән дә яҡын
иптәш юҡ.
* Әсәм теле – сәсән теле.
* Бала өсөн
әсәнең йөрәге, атаның беләге һыҙлар.
* Бала ҡәҙерен әсә белер, ил ҡәҙәрен ир белер.
*Тыуҙырған әсә түгел, үҫтергән – әсә.
* Әсәһе ғәҙәтһеҙ – улы әҙәпһеҙ.
* Әсәһе тирәккә менһә, ҡыҙы ботаҡҡа менә.
* Әсәһенә ҡарап, ҡыҙын ҡос,атаһына ҡарап, улын ҡос.
* Атаһыҙ етем – ярты етем, әсәһеҙ етем – гел етем.
Слайд 7
*Әсәһе ҡыҙы ҡайғыһында, ҡыҙы үҙ ҡайғыһында.
*Ҡыҙ ҡыҙлы булмаҫ,
әсә ҡәҙерен белмәһә, ул уллы булмаҫ, ата ҡәҙерен белмәһә.
*Әсәһе
ниндәй – ҡыҙы шундай.
*Ҡыҙы миңә яраһа, әсәһен бүре алһын.
* Әсә һөтө менән инмәгән тана һөтө менән инмәй.
*Әсә булмай әсәйең ҡәҙерен белмәҫһең.
*Әсәһе күрер – ҡыҙы һөйләр, атаһы күрер – улы.
*Атаһыҙ бала етем түгел,әсәһеҙ бала етем.
Слайд 8
*Атаһыҙ етем – туйҙа етем, әсәһеҙ етем –
көн дә етем.
*Атаһыҙҙы ул итмә, әсәһеҙҙе ҡыҙ итмә.
*Атаһыҙға ат
бирмә, әсәһеҙгә ҡыҙ бирмә.
*Бала – ата-әсәгә алтын бағана.
*Донъяла ата-әсәнән башҡа бар нимә лә табыла.
*Әсә ҡарғашы төшөр ине, инә һөтө ебәрмәй.
*Әсәнең һөтө – бал, баланың теле – бал.
*Әсәң үлһә – йылғаң ҡороно, атаң үлһә – таянған тауың ауҙы.
*Әсәйең үгәй булһа, үҙ атайың да ят була.
*Әсәһе юрға булһа, ҡыҙы йөрөшлө була.
