Слайд 2
МАҚСАТЫ:
Электрлік шамалардың анықталарын бірліктерін өлшейтін құралдарды білу. Алған
білімді қорытындылау, есеп шығару.
Білімділік: тұрақты тоқ заңдарын білу, білімдерін
тұрмыста, техникада, күнделікті қажеттілікке қолдана білуге үйрету.
Тәрбиелік: іскерлікке, ұқыптылыққа, ынтымақтастыққа тәрбиелеу.
Дамытушылық: Студенттердің ой-өрісін дамытуға, пікір таластыруға, өз бетімен ізденуге, шығармашылықты дамытуға, өзіндік қор жинауға дағдыландыру.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.
Слайд 3
САБАҚ БАРЫСЫ:
Жаңа материалды меңгерту
Кім жүйірік? (деңгейлік тапсырма)
Кім жылдам?
Сұрақ
- жауап
Ойлан-тап
Топтастыру стратегиясы
Тест
Физикалық формулалар
Электр тоғының пайдасы мен зияны
Қорытынды
Слайд 4
ЖАҢА МАТЕРАИАЛДЫ МЕҢГЕРТУ
Электр тогын өлшеу және салыстыру үшін
ток күші деген арнайы шама енгізіледі.
Өткізгіштің көлденең қимасы
арқылы қандай да бір уақыт аралығында тасымалданатын электр мөлшерінің сол уақыт аралығына қатынасын ток күші деп атаймыз:
I = q/t
Халықаралық бірліктер жүйесінде ток күші ампермен (А) өрнектеледі.
1 ампер – вакуумде бір – бірінен 1 м қашықтықта орналасқан, көлденең қимасының ауданы өте аз, шексіз ұзын түзу екі өткізгіштің бойымен өтетін тұрақты ток күші. Мұндай ток ұзындығы өткізгіштердің әрбір кесіндісінде 2*10-7Н-ға тең өзара әрекеттесу күшін тудырады.
1 мА = 10-3А
1 мкА = 10-6А
1кА = 103А
Слайд 6
НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАР
Электр тогы дегеніміз
зарядталған бөлшектердің реттелген қозғалысы.
Электр ток көздері:
1.
Гальваний элементі
2. Электрофор машинасы
3. Термоэлемент
4. Фотоэлемент
5. Аккумулятор
Слайд 9
НЕГІЗГІ ФОРМУЛАЛАР ЖӘНЕ ШАМАЛАРДЫҢ ӨЛШЕМ БІРЛІКТЕРІ
I= g/t
I(А) – ток күші 1А=1Кл/с
U= A/g
U (1В) – кернеу 1В=1Дж/Кл
R=ρ ℓ/S R ( 1Ом) - кедергі
ρ = RS/ℓ (1 Омּм) - меншікті кедергі
Слайд 10
ОМ ЗАҢЫ
Ток күші кернеуге тура пропорцианаль және
тізбек бөлігінің кедергігісіне кері пропорцианаль болады.
А. Ампер Г. Ом А. Вольта
Слайд 11
ӨТКІЗГІШ КЕДЕРГІСІ
Меншікті кедергі–
– меншікті кедергі,
- өткізгіш ұзындығы,
S – көлденең қимасының ауданы
= ( 1 + ∆Т)
- t = 200С меншікті кедергі;
- кедергінің темпер1атуралық коэффициент = 1/ 273 0К-1
∆Т –температура өзгерісі
Т,К
0
металл
Асқынөткізгіштік
Ткр
293
Слайд 12
ТІЗБЕК БӨЛІГІ ҮШІН ОМ ЗАҢЫ
R
А
V
К
1А = 1 В
/ 1 Ом
I, А
U, В
R1
R2
R3
R1 <
R2 < R3
Вольт-амперная характеристика проводников
Слайд 13
ТҰЙЫҚ ТІЗБЕК ҮШІН ОМ ЗАҢЫ
Толық тізбек арқылы өтетін
ток күші тізбектің ЭҚК-не тура пропорционал,толық кедергіге кері пропорционал
.
I –ток күші
R –сыртқы кедергі,
r – ішкі кедергі,
R
r
a
b
c
d
r2
r3
r1
R
Rп = r1 + r2 + r3 + R
-толық кедергі
Слайд 14
ӨТКІЗГІШТЕРДІ ҚОСУ
Тізбектей қосу
Параллель қосу
R1
R2
a
b
c
I1
I2
I
U1
U2
I1 = I2 = I
U
= U1 + U2
R = R1 + R2
R1
R2
a
b
I
I1
I2
I
U
I =
I1 + I2 U = U1 =U2
Слайд 17
СҰРАҚ- ЖАУАП
“Тоқ күші”
Электр тогы деген не?
Ток күші
деген не?
Ток күшінің өлшем бірлігі?
Ток күшін өлшейтін құрал?
Тізбектің бөлігі
үшін Ом заңы
Слайд 18
СҰРАҚ- ЖАУАП
“Кернеу”
Кернеу деген не?
Кернеудің өлшем бірлігі?
Ом заңын пайдаланып
кернеуді тап?
Кернеуді өлшейтін құрал?
Э. К. Қ. Неге тең?
Джоуль- Ленц
заңы?
Слайд 19
СҰРАҚ- ЖАУАП
“Кедергі”
Өткізгіштің кедергісі неге байланысты болады?
Кедергінің өлшем бірлігі?
Ом
заңын пайдаланып кедергіні тап?
Тізбектеп қосқанда жалпы кедергі неге тең?
Параллель
қосқанда жалпы кедергі неге тең?
Толық тізбек үшін Ом заңы.
Слайд 21
ОЙЛАН, ТАП. 1 ТОП
Электр тогына сипаттама жазыңдар
Электр тогы
Слайд 22
ТЕСТ.
1. Электр тогы ұғымын физикаға енгізген ғалым?
а.
Ампер б. Вольта с. Кулон
2. Тізбек
бөлігіндегі кернеуді қандай құралмен өлшейді және ол тізбекке қалай жалғанады?
а. Амперметр, тізбектей б. Вольтметр, тізбектей с. Вольтметр, параллель
3. Өткізгіштерді қалай жалғағанда тізбектегі кернеу тұрақты болады
а. Тізбектей б. Аралас с. Параллель
4. Кедергісі 30 Ом электр қайнатқыштан 5 ампер тоқ күші өтетін болса ол қандай кернеуге есептелген?
а. 15В б. 150В с. 6В
5. Тұрмыстық қажеттер үшін қандай кернеулер пайдаланыды?
а. 220В б. 120В с.360В
Слайд 23
ТЕСТ.
1. Үтік тоқтың қандай әсеріне негізделіп жасалынған?
а. Магниттік
б. Механикалық с. Жылулық
2. Өткізгіштегі тоқ күшін
қандай құралмен өлшейді және ол тізбекке қалай жалғанады?
а. Амперметр, тізбектей б. Амперметр, параллель с. Вольтметр, тізбектей
3. 6 кА болатын тоқ күшін ампермен өрнекте?
а. 0,6 а б. 600 А с. 6000 А
4. Шамнан 5 сек ішінде 45 Кл заряд өткенде тоқ күші неге тең?
а. 225 А б. 9 А с. 15 А
5. Металл өткізгіштердің температурасын арттырғанда тоқ күші қалай өзгереді?
а. Кемиді б. Артады с. Өзгермейді
Слайд 24
ТЕСТ.
1. Металдардағы электр тоғын қандай тасымалдаушылар тудырады?
а. Оң
иондар б. Протондар с. Электрондар
2. Ом заңы бойынша кедергі
қалай өрнектеледі?
а. R=U/I б. R=UI C. R=I/U
3. КЕДЕРГІЛЕРІ 3 Ом және 2 Ом резисторлар тізбектей жалғанғанда жалпы кедергі неге тең болады?
а. 6 Ом б. 5 Ом с. 1,5 Ом
4. Егер изоляциясы жоқ өткізгіштерді ортасынан бүктеп ширатып қойса, оның кедергісі қалай өзгереді?
а. Артады б. Кемиді с. Өзгермейді
5. Өткізгіштің меншікті кедергісінің өлшем бірлігі?
а. Ом/ метр б. Ом*метр с. Ом
Слайд 25
ФИЗИКАЛЫҚ ФОРМУЛАЛАР
Вольт, Ампер, Омдарым ұлы физиктер.
Слайд 26
ЭЛЕКТР ТОГЫНЫҢ ПАЙДАСЫ МЕН ЗИЯНЫ
Электр тоғын рұқсатсыз қоспаңыздар
Электр
тоғы көзінде, сондай-ақ қондырғының басқа бөлігінде кернеудің бар-жоғын бақылау
немесе лампамен, кернеу көрсеткіш құралмен тексеру керек
Жалаңашталған бөліктерге кернеу түсіп тұрғанда абайламай тиіп кетуден сақ болыңыз
Су қолмен тоқты ұстама
Слайд 27
ЕСЕПТЕР ШЫҒАРУ
Өткізгіш бойымен 10 А
ток жүрген кезде оның көлденең қмасы арқылы 1 с
ішінде қанша электрон өтеді?
Егер кедергісі 8 Ом өткізгіштен 4 мин ішінде 120 Кл заряд өтетін болса, оған түскен кернеу қаншаға тең?
6 Ом кедергіге арналған мектептің сырғымалы тиекті лабораториялық реостаты ұзындығы 6,7 м көлденең қимасының ауданы 0,5 мм 2 сымнан оралған. Сымның меншікті кедергісін анықтаңыз?
Слайд 28
ҚОРЫТЫНДЫ
Электр тоғының анықтамасы, бағыты әсері, пайда болуының
шарттары
Толық тізбек үшін Ом заңы?
Өткізгішті қалай жалғауға болады?
Электр энергиясын
біз қайдан аламыз?
Слайд 29
Үйреніңіздер, оқыңыздар, ақылға салыңыздар, оның ішінен ең қажеттісін
таңдап алыңыздар.
Н.И.Пирогов
